Czoki w Strzelbach, czyli Wszystko, co Powinieneś Wiedzieć

Data dodania: 11-12-2024

Czoki to nieodłączny element strzelb gładkolufowych, pozwalający na precyzyjne dostosowanie rozrzutu śrutu do celu i dystansu. W tym artykule przyjrzymy się ich rodzajom, oznaczeniom (w tym także brytyjskim), zastosowaniom oraz zasadom bezpiecznego użytkowania.

Czoki w Strzelbach, czyli Wszystko, co Powinieneś Wiedzieć

Spis Treści:

Czym są czoki i jak działają?

Czok to stożkowe zwężenie lufy na jej wylocie, które kontroluje skupienie śrutu. Głównym celem czoka jest zwiększenie skuteczności strzału poprzez dopasowanie gęstości śrutu do celu, od szerokiego rozrzutu na bliskim dystansie po skupione uderzenie na większe odległości. Czoki znajdują zastosowanie zarówno w myślistwie, strzelectwie sportowym, jak i w rekreacyjnym użyciu broni.

Krótka historia czoków

Pierwsze próby zastosowania zwężeń w lufach miały miejsce już w XVIII wieku. W 1787 roku francuski strzelec M. Magne de Marolles wspominał o koncepcji zwężania lufy, choć sam był przeciwnikiem tego pomysłu. Kolejne eksperymenty przeprowadzał Dominik Brandejs w Czechach w latach 1820., jednak jego projekt nie zyskał popularności.
Przełom nastąpił w XIX wieku, kiedy amerykańscy rusznikarze zaczęli na poważnie pracować nad systemami zwężania luf. W 1827 roku Jeremiah Smith z Rhode Island był jednym z pierwszych, którzy eksperymentowali z czokowaniem. Jednak dopiero Sylvester H. Roper opatentował pierwszy praktyczny system czokowania w 1866 roku.
Znaczący wkład w rozwój czoków miał również angielski rusznikarz William Wellington Greener, który w 1874 roku stworzył innowacyjny system czoków o powtarzalnych parametrach. Jego prace zostały docenione w licznych próbach strzeleckich, takich jak Londyńskie Próby Broni w 1875 roku, gdzie jego czokowane strzelby zdeklasowały konkurencję.

Rodzaje czoków

Czoki można podzielić na kilka kategorii w zależności od ich konstrukcji i sposobu montażu:

1. Czoki stałe

Stałe czoki są integralną częścią lufy i nie można ich wymieniać. Zwężenie jest formowane podczas produkcji lufy i jest dedykowane określonemu zastosowaniu, np. polowaniu na konkretne gatunki zwierząt.

2. Czoki wymienne

Czoki wymienne to wkładki montowane na końcu lufy, które umożliwiają dostosowanie charakterystyki strzału do aktualnych potrzeb. Mogą być:

Wewnętrzne – wkręcane do wnętrza lufy, niewidoczne z zewnątrz, co zachowuje klasyczny wygląd broni.
Zewnętrzne – wystające poza lufę, często wyposażone w rowki ułatwiające szybką wymianę bez narzędzi (np. czoki w strzelbach Fabarm).

Oznaczenia czoków

Czoki są oznaczane za pomocą symboli, gwiazdek lub liter, które określają stopień ich zwężenia. Oto najważniejsze systemy oznaczeń:
Standardowe oznaczenia (amerykańskie i uniwersalne):

Oznaczenie	Zwężenie (mm)	Skupienie śrutu w kole 75 cm na 35 m	Notacje (nacięcia)
Cylinder (C)	0,00 mm	40%	5 nacięć
Improved Cylinder (IC)	0,25 mm	50%	4 nacięcia
Modified (M)	0,50 mm	60%	3 nacięcia
Improved Modified (IM)	0,65 mm	65%	2 nacięcia
Full (F)	0,75 mm	70%	1 nacięcie
Extra Full (EF)	1,00 mm	73%+	1 nacięcie (często oznaczane tekstowo)
Turkey	>1,15 mm	75%+	1 nacięcie (oznaczenie tekstowe)

Oznaczenia brytyjskie:

W Wielkiej Brytanii oznaczenia są nieco inne i wyrażane w ułamkach:

Cylinder (brak zwężenia) – oznaczany jako „0/4” lub „****”.
Quarter choke – ¼ zwężenia, oznaczenie „1/4” lub „***”.
Half choke – ½ zwężenia, oznaczenie „2/4” lub „**”.
Three-quarter choke – ¾ zwężenia, oznaczenie „3/4” lub „*”.
Full choke – pełne zwężenie, oznaczenie „4/4” lub brak gwiazdek.

Zastosowanie czoków w praktyce

Każdy czok jest projektowany z myślą o określonym zastosowaniu:

Cylinder i Improved Cylinder – idealne na bliskie dystanse, np. polowania na ptactwo lub strzelanie śrutem stalowym. Zalecane do strzałów amunicją slug.
Modified – uniwersalne zwężenie odpowiednie na średnie dystanse, np. polowania na bażanty.
Full i Extra Full – dla strzałów na duże odległości lub precyzyjnego trafiania w małe cele (np. głowa indyka).

Bezpieczeństwo użytkowania czoków

Strzelanie amunicją slug:
Strzelanie amunicją typu slug (pocisk pełny) wymaga czoka o minimalnym zwężeniu (Cylinder lub Improved Cylinder). Strzał przez czok o dużym zwężeniu, np. Full, może prowadzić do uszkodzenia czoka, lufy lub nawet stanowić zagrożenie dla strzelca.
Śrut stalowy:
Śrut stalowy, używany głównie w polowaniach wodnych, zachowuje się inaczej niż ołowiany. Przy jego użyciu zaleca się wybór bardziej otwartych czoków, ponieważ stal mniej się odkształca i ma większą twardość, co może uszkodzić czoki przeznaczone do śrutu ołowianego.
Regularne czyszczenie:
Czoki i ich gniazda należy regularnie czyścić, aby zapobiec osadzaniu się osadów, które mogą wpływać na ich skuteczność i bezpieczeństwo użytkowania.

Jak dobrać odpowiedni czok?

Dobór czoka zależy od rodzaju strzelania, odległości do celu i rodzaju używanej amunicji:

Polowania na ptactwo na krótkim dystansie: Cylinder lub Improved Cylinder.
Strzelectwo sportowe: Cylinder do Skeetu, Full do Trap.
Polowania na dalekim dystansie: Modified lub Full.
Slug: Cylinder lub Improved Cylinder.

Rodzaj czoka	Myśliwi - Na co?	Sportowcy - Na co?	Uwagi
Cylinder i Improved Cylinder	Ptactwo, śrut stalowy, amunicja slug.	Skeet – dynamiczne cele na bliskie dystanse.	Szeroki rozrzut, łatwiejsze trafienie dynamicznych celów.
Modified	Bażanty, króliki.	Sporting, trap – rzutki na średnich dystansach.	Dobry kompromis między wszechstronnością a precyzją.
Full i Extra Full	Indyk, pojedyncze cele na dużych odległościach.	Trap – precyzyjne strzelanie na dalekie dystanse.	Wymaga dużej dokładności, oferuje wysoką koncentrację śrutu.

Podsumowanie

Czoki to kluczowy element każdej strzelby gładkolufowej, umożliwiający dostosowanie charakterystyki strzału do sytuacji. Dzięki znajomości oznaczeń i zasad użytkowania czoków możesz nie tylko poprawić swoje wyniki, ale także zwiększyć bezpieczeństwo podczas strzelania. Pamiętaj, aby dobierać czoki odpowiednio do rodzaju amunicji i zastosowań, regularnie je konserwować i przestrzegać zasad bezpieczeństwa.

Komentarze (0)

Przejdź do strony głównej Wróć do kategorii BLOG